Skip to main content

مرجع ابزارهای چاپ و تبلیغات در ایران

  • مروری بر لاستیک اسکوئیجی چاپ سیلک

اسکوئیجی یا کاردک لاستیکی چاپ سیلک و یا نورد برای انتقال رنگ از سطح شابلون به جنس چاپی بکار میرود ، که در قطر ها و عرض های مختلف همراه با درجه سختی های خاص برای کاربرد های مختلف ساخته و استفاده میشوند.

معمولا برای رنگهای چاپ پایه حلالی مث رنگ پی وی سی یا پلی اتیلن که از حلال ریتاردر استفاده میکنند از اسکوئیجی یا کاردک های پلی اورتان استفاده میشود که دارای مقاومت بیشتری میباشند و برای رنگ های پایه آبی و آبشور از اسکوجی های ژلاتینی استفاده میشود.

کاردک چاپ

قطر های اسکوجی های عرض 5سانت معمولا 9یا 10میلیمتر میابشد که در حالت های تک لایه و سه لایه ساخته میشوند که به اسکوجی های سه لایه مدل پرچمی نیز گفته میشود

اسکوجی ها از نظر شکل لبه معمولا در دو نوع مکعبی و نوک تیز یا مثلثی ساخته میشوند که مدل های صاف و مکعبی برای جنس های چاپی فلت مث نایلون نایلکس گونی چرم شیشه پارچه بکار میرود و مدل های اسکوئیچی مثلثی برای چاپ اجسام مدور مثل خودکار بطری و سطل و یا هر سطح مدور دیگری بکار میرود که معمولا عرض این نوع مدل های لب تیز یا مثلثی 2.5سانت میباشد و قطر آنها 6میلیمتر است.

معمولا کارخانه های سازنده اسکوئیجی و نورد چاپ سیلک مشخصاتی را روی لاستیک درج میکنند که این مشخصات عرض لاستیک قزر آن و درجه سختی آن میباشد

که درجه سختی و نرمی معمولا از شماره 50شروع میشود و موارد کاربرد آنها مختلف است . در چاپ سیلک دستی معمولا از درجه سختی 60استفاده میشود و در دستگاه های چاپ سیلک چون فشار بیشتری به لاستیک نبرد وارد میشود از درجه سختی 75 استفاده میشود.

بیشتر عوامل موثر در عملیات قبل از چاپ طی فصول گذشته این کتاب مورد بحث قرار گرفت . بدون شناخت قابلیت و نقش هر یک از لوازم کار و نیز نگهداری آنها نمی توان از چاپ سیلک کیفیت خوبی را انتظار داشت . هدف از این فصل ارائه نقش تیغه چاپ همراه با توصیه هایی است که خواننده را با نحوه انتخاب تیغه ، روش صحیح نصب روی سیستم و بالاخره چگونگی مراقبت از تیغه قبل و بعد از چاپ آشنا سازد .
تیغه های چاپ 
دو جزء اصلی که پایه و اساس چاپ سیلک را تشکیل میدهد عبارتند : توری چاپ که وظیفه آن نگهداری استنسیل ؛ تنظیم جریان مرکب و کنترل مقدار آن روی زمینه است و دیگری تیغه چاپ که بدون آن انتقال رنگ و انجام چاپ امکان پذیر نیست .
 تیغه از نوع دورالایف duralife –مشخصات 
تیغه های دورالایف با ترکیب ویژه ای از پلی اورتان انحصارا برای شرکت ساتی تولید گردیده و خواص لازم برای تیغه های چاپ را دارا می باشد . این خواص عبارتند از: مقاومتلزم در برابر نرم شدن در تناس با حلال ها و مواد شیمیایی چاپ ، مقاومت سایش و دوام در هنگام کار. برای تنظیم ضخامت و مقطع ، تیغه های دورالایف را برش نمی زنند بلکه هر تیغه را جداگانه با شکل و مقطع مورد نظر قالب ریزی می نمایند .
این روش تولید دارای دو ویژگی مهم است :
- دیواره های دو طرف تیغه کاملا صاف و نفوذ ناپذیر است که موجب مقاومت هر چه بیشتر در برابر حلال خواهد شد .
-در این روش یکنواختی ضخامت ، ابعاد و سختی تیغه تضمین می گردد . همچنین لبه تیغه های قالب گیری شده پر دوام تر است ،دیرتر کند می گردد ، امکان ترک خوردن آن کمتر است و مقطع vشکل تیغه ها کتملا مشابه و یکنواخت خواهند بود زیرا قالب ریزی مجزا تیغه ها مانع تغییر در زاویه لبه ها خواهد شد . این امتیازات در تیغه های برش خورده یا آنهایی که با ساییدن و تراشیدن زاویه دار شده اند وجود ندارد . تیغه های دورالایف دارای رنگهای مختلف است و درجه سختی هر تیغه با رنگ خاص آن شناخته می شود
شکل لبه ها وابعاد تیغه ها نیز متفاوتند : رابطه رنگ تیغه های دورالایف با درجه سختی بر حسب (شور)
فوق العاده بسیار سخت سخت نسبتا سخت متوسط نرم بسیار نرم 
سخت
95-90 90-85 85-80 80-75 75-70 65-60 55-50
نارنجی مات صورتی قرمز سفید/خاکستری آبی نارنجی براق بیرنگ

نکاتی در مورد انتخاب تبغه های چاپ 
نطر به اهمیت نقش تیغه در کیفیت چاپ لازم است نوع مناسبی انتخاب گردد که به خوبی قابل نصب و کار روی سیستم مورد نظر باشد و بعد از اتمام کار نیز در شرایط مطلوب نگداری شود . در مورد تیغه ها چند مورد مهم وجود دارد که به آنها خواهیم پرداخت :
• انتخاب تیغه براساس نوع کار 
• نصب تیغه و کارکردن با آن 
• نگهداری از تیغه و تعمیر آن

1-2-11 انتخاب تیغه بر اساس نوع کار
دو عامل مشخص کننده نوع تیغه هاست : شکل مقطع لبه و درجه سختی آن . سازندگان غالبا تیغه ها را با مقطع مختلفی می سازند از قبیل : مستطیل ،Vشکل (دو طرف اریب) ، اریب یکطرفه و بالاخره لبه گرد
شکل مقطع تیغه بر اساس نوع مصرف و به روش زیر انتخاب می گردد :
مقطع مستطیل شکل : در کلیه کارهای گرافیکی از این مقطع استفاده می شود بعلاوه 95 درصد از چاپهای سیلک روی زمینه های مسطح با تیغه هایی انجام می شوند 
دوطرف اریب تیغه V شکل دارای لبه نرم تری است و جهت چاپ روی اشیایی که زمینه نامنظم یا غیر مسطح دارند نظیر بطری ها و ظروف به کار می رود . گرچه درصد کمی از سیلک کاران در این موارد هم از مقطع مستطیل شکل استفاده می کنند
اریب یکطرفه : ویژگی این مقطع با اریب دو طرفه مشابه است . انتخاب آن بیشتر به منظور کار با مرکبها یا خمیرهایی است که درصد جامد بالایی دارند
لبه گرد : هدف از تیغه های لبه گرد انتقال مقداررنگ زیاد به زمینه است . گروهی از سیلک کاران جهت چاپ روی منسوجاتی که نیاز به رنگ زیاد دارند و نیز برای کاربردهای صنعتی با مصرف رنگ بالا این نوع تیغه ها را مورد استفاده قرار می دهند .

تذکر: شکل مقطع تیغه تاثیر زیادی بر مقدار مرکب انتقال یافته دارد و از این راه کیفیت چاپ را تحت تاثیر قرار می دهد . تیغه های لبه گرد کنترل وضوح را مشکل می سازد ، بنابراین در تمامی مواردی که باید دقت خطوط و صافی لبه ها در چاپ بالا باشد ، حتی اگر جذب رنگ زمینه هم زیاد است باید مقطع مستطیل انتخاب گردد .
سختی تیغه
مقصود ازکلمه DUROMETER، آزمون سختی نوعی پلاستیک بنام (پلی اورتان) است که در ساخت تیغه های مرغوب چاپ سیلک به کار می رود و همچنین نام وسیله ای است که برای سنجش سختی تیغه های چاپ بکار می رود . این عامل تعیین کننده مقاومت تیغه در برابر حلال وسایش است علاوه بر آن میزان مقاومت تیغه در برارب خمش هنگام چاپ را مشخص می سازد . گرچه تیغه های پلی اورتان با هر درجه از سختی از مقاومت خوبی در برابر حلالها برخوردارند ولی هرچه سختی بالاتر باشد استحکام و همچنین مقاومت شیمیایی تیغه بیشتر خواهد شد .
از نقطه نظر کیفیت چاپ هر چه درجه سختی تیغه کمتر و لبه آن پهن تر باشد میزان مرکب انتقال یافته توسط آن بیشتر خواهد بود . برعکس هرچه سختی بیشتر (دورومتر بالاتر) و لبه تیغه تیزتر باشد مرکب کمتری به زمینه خواهد رسید ، بنابراین در موقع انتخاب تیغه باید حد متعادلی بین دو حالت را در نظر گرفت تا کیفیت چاپ و SHARONESS که در هر حال از اولویت برخوردار است حفظ گردد . وجود سختی های مختلف امکان انتخاب تیغه با سختی متناسب و سازگار با زمینه را فراهم میسازد . یطورکلی اگر زمینه ناصاف و یا غیر مسطح باشد (تخت نباشد) تیغه ای با سختی بالا نخواهد توانست مقدار رنگ لازم را روی زمینه قرار دهد در حالیکه تیغه نرم تر خود را با شکل و پست و بلندی زمینه بهتر وفق داده و نتیجه مورد نظر بدست خواهد آمد . رعایت حد متوسط عبارتست از انتخاب بالاترین سختی ممکن که با نوع زمینه نیز متناسب باشد . پیشرفتهایی که در ساختار تیغه ها حاصل شده سیلک کاران را در رسیدن به این حد متوسط یاری نموده است . مثلا تیغه هایی که ساختار آنها از دو لایه داخلی و خارجی (مغزی و رویه )متفاوت از نظر جنسی یا سختی (کامپوزیت COMPOSITE) و یا از یک نوع پلاستیک ولی با سختی های مختلف در لبه و بدنه DUAL-DUROMETER تشکیل شده است و این تنوع انتخاب تیغه ای با سختی پائین که لبه آن خم نشود (سختی لبه بیشتر از بدنه باشد ) را امکان پذیر ساخته است . یکی از انواع تیغه های شرکت ساتی به نام (SAATI DURALIFE) متشکل از دو سختی متفاوت است این تیغه ترکیبی است از بدنه با سختی بالا 
(DURO 90-95) و لبه با سختی پائین تر 70-60-50 DURO تیغه های مرکب(کامپوزیت ) دارای یک لایه مغزی فایبرگلاس می باشد که در موقع قالب ریزی پلی اورتان در وسط تیغه قرار داده شده است .این مغزی مانع خم شدن تیغه گردیده و به ثابت ماندن عوامل موثر در چاپ کمک می کند . تیغه های کامپوزیتی دورالایف استفاده از تیغه های نرم تر را که در عین حال زاویه تماس آنها با استنسیل تیز و یکنواخت و فشار در طول مسیر مساوی باشد را امکانپذیر می سازد مغزی فایبرگلاس همچنین سختی تیغه را حفظ کرده و موجب سهولت قرار گرفتن در شیار دسته نگهدارنده آن خواهد شد . 
اثر سختی تیغه بر کیفیت چاپ
کیفیت چاپ مستقیما تحت تاثیر سختی تیغه قرار دارد . سختی های پائین موجب خم شدن تیغه در اثر فشار وارده و در نتیجه کاهش زاویه موثر آن خواهد شد با توجه به این نکته می توان گفت سختی بالاتر باعث نزدیکی و تشابه میان زاویه محور تیغه با زمینه و زاویه لبه تیغه با زمینه خواهد گردید . آنچه در نهایت کنترل کننده وضوح چاپ و تنظیم کننده دقیق مقدار رنگ روی زمینه می باشد زاویه موثر تیغه است ، بعنوان مثال در چاپ با تیغه های سخت چنانچه این زاویه اندکی کم شود رنگ عبوری از استنسیل افزایش خواهد یافت و برعکس .
تذکر:
مقدار رنگ انتقالی را باید از طریق زاویه تیغه و سختی آن کنترل نمود نه به کمک وارد کردن فشار بر تیغه . فشار اضافی بر نتیجه چاپ تاثیر منفی دارد و ممکن است به تیغه آسیب زده یا دوام تیغه و دوام استنسیل را کاهش دهد .
نکات دیگری در مورد سختی تیغه چاپ
تیغه ها را همه جا بیشتر از روی سختی آنها می شناسند تا شکل مقطع ، رنگ و یا جنسشان ، ولی باید توجه نمود که این روش دقیق نیست و عوامل دیگر نیز می تواند تیغه ای را نسبت به تیغه دیگر متمایز نماید . پارامترهایی که در یک سختی ثابت بر انعطاف و خمش اثر تعیین کننده دارند عبارتند از : 

• ضخامت تیغه
• پهنای موثر در چاپ (خارج از دسته)
• ترکیب و جنس تیغه (که ساده و مرکب کامپوزیتی باشد )
• یکنواخت بودن سختی یا متفاوت بودن سختی لبه تیغه یا بدنه آن .
• شکل مقطع پروفیل تیغه .
اندازه گیری سختی یک تیغه
تیغه های دورالایف ساخت شرکت ساتی که در آغاز فصل مورد بحث قرار گرفت به روش قالب گیری تولید گردیده ابعاد و اندازه های آن بسیار ثابت و یکنواخت است . برای سهولت تشخیص و عدم اشتباه در انتخاب از رنگهای مختلف استفاده و هر سختی به رنگ معینی تولید می گردد . البته منطقی اینست که مصرف کننده خود نیز آزمایش سختی را به دلایل زیر انجام دهد :
• هماهنگ و متعادل کردن مشخصات تیغه هایی که از منابع مختلف تهیه می شوند .
• انجام کنترل کیفیت که بطور معمول روی تجناس مصرفی صورت می گیرد .
• بررسی وضعیت تیغه های کارکرده که در تماس با مرکبهای UV و حلالها بوده اند ، این مواد با گذشت زمان بر سختی تیغه ها اثر می گذارد .
ابزاری که برای اندازه گیری سختی تیغه های چاپ به کار می رود SHORE DUROMETER (سختی سنج) وسیله ای 
تذکر:
باید به خاطر داشت همانگونه که تیغه در اثر کار فرسوده می شود ممکن است کوتاهتر نیز بشود لذا حتی اگر سختی یک تیغه تغییر نکند در اثر کوتاه شدن عرضی ، انعطاف و خمش آن تغییر خواهد کرد .

دستی و مکانیکی است که روی سطح تیغه ها قرار داده مشود (شکل 150) ، از پایه آن زبانه کوچکی خارج شده که روی سطح تیغه فشار می آورد و نتیجه آن بصورت درجه سختی روی دستگاه خوانده می شود . این وسیله ساده و ارزان قیمت باید جزء لوازم سیلک کاران باشد .
نصب تیغه روی دستگاه و کارکردن با آن 
کیفیت لبه تیغه هر گونه نقصی در لبه تیغه باشد در چاپ ظاهر خواهد شد بخصوص وقتی مرکب مصرفی از نوع ترانسپرنت (شفاف) باشد . اولین عاملی که باید قبل از سوار کردن تیغه کنترل شود ، صاف و محکم بودن لبه آن است . این کنترل باید چند ساعت قبل از نصب صورت گیرد زیرا چنانچه لبه تیغه نیاز به تیز کردن داشته باشد ، پس از انجام آن تیغه باید 4-3 ساعت بماند و بعد استفاده شود . تیغه ای که بعد از تیز شدن بلافاصله برای چاپ مورد استفاده قرار می گیرد ، دوام کافی در برابر حلال نداشته و در مدت کوتاهی آسیب خواهد دید .
زاویه تیغه 
در چاپ هایی که بخوهند دقت لبه ها و یکنواختی خطوط زیاد باشد ، باید زاویه بین محور تیغه با سطح استنسیل قبل از وارد کردن فشار 75 تا 80 درجه تنظیم گردد. هنگام چاپ دقت کنید که بین دو کفه تیغه (مقطع تیغه ) و توری شابلون نیز زاویه ای مطابق شکل 151 ایجاد می گردد . چنانچه زاویه محور تیغه با توری بزرگ باشد این زاویه کوچک خواهد بود که در اینصورت هم مرکب کافی عبور نخواهد کرد و هم لبه تیغه کند می گردد .
طول تیغه 
طول تیغه باید متناسب با اندازه استنسیل انتخاب گردد به این معنی که از هر طرف حدود 5/2 سانتیمتر (یک اینچ ) بیش از طرح باشد طول بیش از اندازه موجب نزدیک شدن لبه های تیغه به کناره های داخلی شابلون گردیده سبب می شود که درموقع چاپ فشار تیغه بر تیغه لازم باشد ( برای رسیدن به زمینه) و در نتیجه تنش بیشتری هم بر تیغه و هم بر استنسیل و توری وارد خواهد شد تذکر:
لازم است دو انتهای تیغه از کناره های داخلی قاب فاصله مناسبی داشته باشد . کم بودن این فاصله اثر منفی بر انطباق و جفت خوردن رنگها و یکنواختی مرکب انتقالی به زمینه خواهد داشت . همچنین دوام استنسیل ، توری و تیغه را کاهش می دهد .
مراقبت از تیغه و تعمیر آن 
عمر و دوام تیغه با تعمیر و نگهداری صحیح قابل افزایش است . در مورد محل نگهداری تیغه لازم به تذکر است که باید آنها را در محل خشک و خنک یعنی دمای 10 تا 30 درجه سانتیگراد نگهداری نمود .
تیغه ها را معمولا در موقع حمل بصورت حلقه درآورده داخل جعبه قرار می دهند و پس از دریافت تیغه ها را از جعبه خارج نموده در محل مورد نظر بصورت افقی قرار دهید تا از تاب برداشتن و خم شدن لبه های تیغه جلوگیری شود .

تغییر جهت در نصب تیغه 
برای ایجاد دوام مطلوب تا حد امکان جهت نصب تیغه ها را تغییر دهید (آنها را بچرخانید تا روی تیغه به طرف پشت قرار گیرد و دوباره نصب کنید ) زیرا کلیه تیغه ها در موقع کار تا حدودی آمادگی متورم و نرم شدن دارند ، بنابراین چنانچه امکان خشک شدن و بازگشت به حالت اولیه به آنها داده شود دوام بیشتری خواهند داشت .
نکات مهم در نگهداری تیغه ها :

• پس از هر 4-2 ساعت چاپ مداوم با مرکب ها و حلالهای قوی و خورنده تیغه از نظر ظهور نشانه تورم و نرمی بررسی گردد . در صورت مشاهد علائم تورم تیغه را تعویض کنید .
• پس از 6 تا 8 ساعت چاپ مداوم با مرکبها و حلالهای معمولی یا ضغیف تیغه تعویض گردد .
• قبل از کنار گذاشتن یک تیغه رنگهای روی آن به وسیله حلال مناسب کاملا زدوده و برطرف نمایید .
• پس از هر مرحله استفاده تیغه را باید با توجه به شرایط چاپ (قوی و خورنده بودن مرکب یا حلال ) 12 تا 48 ساعت نگهداری و سپس مجددا استفاده و یا تیز نمود . تیغه های نرم قدرت جذب بیشتری نسبت به حلالها دارند بنابر این مدت زمان استراحت برای بازگشت به حالت اولیه بیشتر خواهد بود .
تذکر:
هرگز تیغه چاپ را به مدت طولانی داخل حلال قرار ندهید زیرا آسیب غیر قابل برگشت خواهد بود .
تیز کردن تیغه 
تیغه های دورالایف شرکت ساتی در حالت نو نیاز به تیز کردن نداشته و قالب ریزی شدن آنها یکنواختی لبه هارا تضمین می کند . متاسفانه به دلیل نوع کار لبه ، تیغه ها به تدریج در اثر نیروی وارده آسیب می بیند . عوامل زیر در تیغه ها سایندگی ایجاد می کند:
-وجود گردو خاک روی سطح توری یا استنسیل 
-وجود یک لایه لاک روی توری در سطح داخلی شابلون که مسیر حرکت تیغه است 
- وجود پیگمنت ها و مواد ساینده در مرکب ، چنانچه تیغه نیاز به تیز کردن داشت پیشنهاد زیر را بکار ببندید :
• حداقل 12 ساعت قبل از تیز کردن ، تیغه را از سیستم چاپ باز کرده کنار بگذارید .
• اگر تیغه تیز کن از نوع بلید-کات باشد با یک بار عبور دادن از روی تیغه ، آن را تیز و آماده کار خواهد نمود 
• تیز کننده های دارای سنگ سمباده مدور ( گرد) یا سمباده تسمه ای در بیشتر موارد قابل قبول است . روش کار آنها دو مرحله ای است مرحله اول : تیغه را چند بار در تماس با سنگ سمباده (120-60) یا تسمه ساینده قرار داده و در هر بارحداقل مقدار ممکن را از آن بردارید . مرحله دوم : با یک سنگ سمباده نرم ( 300-16) لبه های صاف و تیز در تیغه ایجاد کنید تیغه های تیز شده را فورا مورد استفاده قرار ندهید بلکه بگذارید حداقل 4 ساعت بماند .